دنیای امروز و جهانی که ما امروزه در آن زیست می کنیم، جهانی مملو از انواع ارتباطات می باشد. یکی از خصوصیات های ذاتی انسان ها که از گذشته تا به امروز هیچ تغییری نکرده است و تمام مطالعات و گفته های دانشمندان آن را بارها و بارها ثابت کرده اند و به بیان آن اذعان داشته اند، ذات اجتماع طلب انسان است و این نکته که انسان ذاتا و از بدو تولد موجودی اجتماعی است و نیاز به برقراری رابطه و تعامل با دیگران دارد.

فاکتورهای روابط اجتماعی

در برقراری رابطه با دیگران همیشه فاکتور ها و عواملی مدنظر طرفین قرار می گیرد؛ از جمله موارد مهم برای برقراری رابطه میان افراد می توان به عوامل بسیاری نظیر زیر اشاره کرد :

· دیدگاه و نگرش افراد به موضوعات

· درونگرایی و برون گرایی

· نقاط مشترک فرهنگی و دینی و اجتماعی

· همچنین ویژگی های مشترک شخصیتی و رفتاری

البته که موارد ذکر شده تنها چندین مورد از فاکتور های مهم برای برقراری رابطه از هر نوعی مانند پیدا کردن دوست یا برقراری رابطه با همکار در محیط کاری و در قدم های بعدی یافتن دوست و شریک زندگی می باشد. داشتن تفاهم و ویژگی های مشابه و مشترک در رفتار و شخصیت افراد می تواند یکی از پیش بین های قوی برای یک رابطه ی مثبت و سازنده برای هر دو طرف رابطه باشد.

طرح سوال

شناخت ویژگی های شخصیتی و رفتاری چگونه ممکن می شود؟ افراد از چه طریق می توانند از ویژگی های شخصیتی خودشان مطلع شوند و در وهله بعدی ویژگی های شخصیتی طرف مقابل شان را هم بشناسند؟ اصلا به طور کلی شناخت شخصیت افراد ممکن است؟ آیا شخصیت افراد شناختنی است؟

سوالات ذکر شده در بالا می تواند گوشه ای از سوالات بسیاری از افراد در مورد شخصیت باشد و یا سوالات دیگری هم در ذهن دیگران وجود داشته باشد که ما در این جا ذکر نکردیم؛ اما برای شروع به همین سوالات اکتفا می کنیم . در ابتدا بیایید به اتفاق به یک سوال اصلی در مورد شخصیت فکر کنیم و سعی کنیم جوابی برای آن پیدا کنیم.

شخصیت چیست؟

شخصیت واژه و کلمه آشنایی که همه ی ما از آن در مکالمات روزمره تا متون علمی و در بیان نظرات و … از آن مکررا و بار ها استفاده می کنیم . اما واقعا شخصیت به چه معناست و اصلا شخصیت یعنی چه؟

شایان ذکر است که دانشمندان و متخصصان به نام در حوزه روان شناسی از گذشته تا به اکنون در تلاش بوده اند تا تعریف مناسب و درستی را از این کلمه ارائه دهند و پس از سعی و کوشش بسیار و تلاش های مستمر متخصصان در همین حوزه علاوه بر دستیابی به معنای این کلمه رشته ای هم تحت عنوان روانشناسی شخصیت بنیان گذاری شد. در همین قسمت سخن را در مورد روانشناسی شخصیت و مطالب مربوط به آن کوتاه می کنیم و به بررسی معنای کلمه ی شخصیت از منظر و نگاه روان شناسی می پردازیم.

طبق تعاریف گفته شده، می توان شخصیت را مجموعه ای از الگوهای ثابت در رفتار ها و ویژگی ها و صفات هر شخص تعریف کرد. دانستن این رفتار ها و ویژگی ها و صفات در هر فردی که تحت عنوان شخصیت آن فرد شناخته می شود، باعث می شود ما به یک شناخت نسبی از فرد و پیش بینی کلی از شخصیت او دست یابیم. علاوه بر مطالبی که ذکر کردیم، شخصیت است که موجب فردیت و منحصر به فرد بودن افراد از یک دیگر می شود و در نتیجه همین شخصیت است که موجب تمایز انسان ها از هم می شود. لازم است بدانید که در تعریف شخصیت هم مانند اصطلاحات دیگر اتفاق نظر کلی میان صاحب نظران وجود ندارد و هر فرد شخصیت را از نگاه و رویکرد خودش تعریف کرده است. اما به طور کلی می توان تعریف بالا را برای معنای شخصیت ارائه داد و به نوعی این تعریف، تعریفی است که اکثر صاحب نظران بر روی آن توافق کرده اند.

آیا شخصیت قابل شناخت و بررسی است؟

بله! راه های زیادی برای شناخت شخصیت افراد وجود دارد. راه هایی که بسته به انتخاب افراد می تواند متفاوت باشد ولی در نهایت منجر به شخصیت شناسی می شود. یکی از این راه ها که امروزه بسیار از آن استقبال می شود و مورد استفاده اشخاص قرار می گیرد، مراجعه به روان شناس است.

تکنیک های روان شناسی

روان شناسان با استفاده از رویکرد های متفاوت و تکنیک های مختلف می توان به شما در شناخت شخصیت تان کمک کنند. اما یکی از این ابزار ها که می تواند به کمک روان شناسان و افراد برای شناخت شخصیت بیاید، استفاده از تست ها و یا ازمون های شخصیت شناسی است. البته که به لطف تکنولوژی و دانش مدرن امروزی، امکان انجام این آزمون ها و تست ها و گرفتن همزمان تفسیر و راه حل و … از طریق اینترنت و اپلیکیشن و سایت های مختص به تست ها و آزمون های روانی برای عموم افراد ممکن شده است؛ و فقط کافی است که به اینترنت و شبکه آنلاین متصل باشید و از انواع تست ها استفاده کنید و از مزایای شخصیت شناسی و رفتار شناسی آن ها بهره مند شوید.

آزمون هایی که کمک شایانی را به انسان ها برای شناخت و آگاهی از شخصیت شان می کنند و استفاده از این آزمون ها را مرهون تلاش زیاد و به سزای متخصصان روانی در طول تاریخ و در گذشت زمان است.

تست شخصیت شناسی نئو

برای شناخت شخصیت آزمون های بسیاری ساخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است. آزمون هایی که توسط مراکز علمی معتبر تایید و اعتبار سنجی شده است و دارای روایی و پایایی بالایی هم می باشند. آزمون هایی مانند تست شخصیت شناسی نئو که تحت عنوان بیگ فایو هم شناخته می شود و به بررسی 5 ویژگی مهم شخصیتی در افراد می پردازد و یا ازمون ام بی تی آی و مانند این آزمون ها که نقطه مشترک همه شان بررسی صفات و آگاهی از شخصیت است.

تست رفتار شناسی دیسک

اما یکی از تست های مهم شخصیتی که مورد استقبال افراد و روانشناسان زیادی قرار گرفته است، ازمون رفتار شناسی دیسک می باشد. اما چرا دیسک؟ می توان از آزمون دیسک استفاده کرد، چون این آزمون ظرفیت های بلقوه ای برای ارائه راهکار ها و روش ها و دادن آگاهی به افراد در خصوص نحوه تعامل و برقراری رابطه و سازگاری با شرایط و موقعیت ها را دارد. دیسک به ما همدلی و پذیرش بی قید و شرط افراد را می آموزد و به ما یادآوری می کند که با توجه به ویژگی های رفتاری و شخصیتی مان در موقعیت های مختلف چگونه باید رفتار کنیم.

ویلیام مولتون مارستون روانشناس آمریکایی بود که در سال 1893 متولد و در سال 1947 وفات یافته است. آزمون دیسک و یا تست رفتار شناسی دیسک برگرفته از نظریات و ایده های او در کتابی تحت عنوان هیجانات انسان های معمولی است که اتفاقا نویسنده ی این کتاب هم خود اوست.

اما مولتون مارستون در این کتاب چه می گوید؟ او معتقد است که همه ی انسان ها هیجانات خودشان را از طریق چهار رفتار به دیگران نشان می دهند و این هیجانات از طریق این چهار رفتار بروز و نمود پیدا می کنند؛ چهار رفتاری که تقریبا در میان همه ی انسان ها مشترک است. او اذعان دارد، این چهار رفتار ناشی از بروز هیجانات در ما انسان ها شامل موارد زیر است:

· برتری جویی

· تاثیر گذاری

· ثبات

· تطابق

از حروف اول این چهار مولفه ی رفتاری، واژه ی دیسک ساخته شده است. به طور کلی، دیسک بیانگر این چهار مولفه رفتاری است. نام دیگر و یا به عبارتی درست تر آزمون دیسک، مدل رفتار شناسی دیسک است. باید بدانید که دیسک به طور کلی به بررسی ویژگی های شخصیتی در شما نمی پردازد بلکه هدفی که در تست دیسک دنبال می شود، شناخت و شناسایی رفتار غالب در شخصیت شماست. به همین وسیله شما با شناخت رفتار غالب خودتان در موقعیت های متفاوت می توانید به نوعی آگاهی از شخصیت خودتان برسید.

درست است که ایده اصلی ساخت و طراحی این آزمون از سوی ویلیام مولتون مارستون گرفته شده است، اما روانشناسان و متخصان دیگری تلاش های زیادی برای ساخت و تکمیل این تست کرده اند و تقریبا از ساخت و ارائه این آزمون رفتار شناسی نزدیک به صد سال می گذرد. و طی گذشت این سال ها این آزمون به محبوبیت قابل توجهی میان افراد دست پیدا کرده است، چرا که استفاده از این آزمون به درک بهتر از شخصیت و ویژگی غالب رفتار هر فرد منجر می شود و وقتی شناخت ما از رفتارهای مان کامل و درست باشد می توانیم روابط سازنده تر و تعاملات صحیح و پویا تری را با دیگران داشته باشیم. شاید بتوانیم واکنش های افراد در موقعیت های مختلف را پیش بینی کنیم و علاوه بر همه ی این موارد وقتی درک درست از رفتار خودمان و دیگران داشته باشیم، همدلی ما نسبت به دیگران بیشتر و قضاوتمان کم تر می شود و بدین وسیله یاد می گیریم که کمتر پیش داوری داشته باشیم و افراد را بدون هیچ قید و شرطی بپذیریم و اگر به تمام این موارد دست پیدا کنیم، در نتیجه سو برداشت ها و سو تفاهمات هم در جریان رابطه کمتر می شود.

کاربردهای آزمون دیسک

استفاده از آزمون دیسک در افراد متفاوت می تواند مفید باشد. می توان از آزمون دیسک برای شناخت رفتار افراد در سازمان ها و موسسات و شرکت ها استفاده کرد و یا می توان با ارائه این آزمون به معلمان و یا هر فرد شاغل دیگر در محیط کاری کمک کرد؛ ارائه و استفاده از این آزمون منجر به بهبود روابط کارکنان در محیط کار و در نتیجه ارتقای سطح کار در سازمان ها و موسسات می شود. یکی از آزمون های قوی در این زمینه تست دیسک (DISC) ای سنج می باشد که می توانید با مراجعه به آن تحلیل دقیقی از رفتار خود داشته باشید.

معنای هر کدام از تیپ های رفتاری در آزمون دیسک چیست؟

مثلا وقتی شنیده می شود مریم در آزمون دیسک تیپ S را دارد یعنی ویژگی های رفتاری مریم چگونه است؟ برای شناخت تیپ رفتاری افراد در آزمون دیسک از تیپ اول یعنی تیپ رفتاری دی شروع می کنیم.

تیپ رفتاری D

افراد با تیپ رفتاری D افرادی به شدت برون گرا می باشند که انجام کار ها و وظایف برای شان بسیار مهم است. تیپ D که تمرکز اصلی اش در انجام کار ها و وظایف است غالبا برای حل مشکلات و مسائل تلاش می کند و بر روی نتیجه کار تمرکز دارد. D ها اغلب رهبران خوبی هستند. از چالش ها و رقابت ها لذت می برند. D ها مصمم و جسورند و رک و صریح هستند ولی صبرشان کم است.

تیپ رفتاری I

تیپ I هم همانند تیپ D برون گرا بوده ولی بر خلاق افراد با تیپ D که بیشتر تمایل به انجام کار ها دارند، این افراد علاقه مند به ایجاد روابط انسانی هستند و دوست دارند با دیگران در تعامل و رابطه باشند. افراد با تیپ شخصیتی I از بودن در کنار دیگران لذت می برند و همراهی با دیگران برای شان سرگرم کننده و لذت بخش است. افراد با تیپ I به طور کلی افراد سازگاری هستند از مقررات بیزارند یک ترس همیشگی نسبت اینکه از جانب دیگران طرد بشوند، دارند ولی غالبا این افراد خوش بین هستند. علاوه بر نکات ذکر شده آن ها مبتکر و خلاق اند.

تیپ رفتاری S

تیپ بعدی که به شرح آن خواهیم پرداخت، حرف سوم از کلمه دیسک و افرادی با ویژگی رفتاری S می باشد. اس ها درون گرا هستند ولی در عیت درون گرایی به حفظ روابط با انسان ها علاقه مند می باشند و این افراد همواره به دنبال و پیگیر صلح و آرامش اند. به دوستان و گروه هایشان وفادارند. آن ها از درگیری و تعارض ها اجتناب می کنند.

تیپ رفتاری C

مولفه اخر در آزمون دیسک که افراد با تیپ رفتاری C می باشند همانند S ها درون گرا هستند اما برخلاف آن ها روی انجام کار ها و وظایف تمرکز دارند. C ها تمایل به برقراری قوانین و تمرکز بر روی حقایق دارند. دقت و کیفیت کار برای شان مهم است.آن ها جدی و دقیق هستند و می توانند کار ها را به بهترین شکل سر و سامان بدهند و به عبارت دیگر سازمان دهندگان خوبی هستند.

مثال عینی

آنچه در بالا گفته شد بخشی از خصوصیات کلی از افراد با تیپ های رفتاری متفاوت در آزمون دیسک است. مسلم است که دانستن هرگونه از این نکات به شناخت خود و اطرافیان مان کمک می کند. برای فهم بهتر این موضوع، یک محیط کاری از جمله یک شرکت تولیدی را در نظر بگیرید؛ افراد متفاوت و مختلفی در این شرکت کار می کنند که هر یک از آن ها ویژگی ها و صفات رفتاری و شخصیتی مخصوص به خود را دارد. اما نکته این جاست که شما با دانستن تیپ رفتاری همکارتان می توانید به بهبود اوضاع و روابطتان و البته ارتقای کار در محیط شغلی تان کمک کنید. مثلا اگر بدانید که همکار شما تیپ شخصیتی C را دارد می دانید که با اینکه او فردی درون گراست اما حفظ روابط انسانی برایش مهم است و می توانید از او انتظار یک رابطه و تعامل خوب را داشته باشید اما شاید نباید از او صرفا انتظار تمرکز روی کار و نتیجه را داشته باشید و خوب می دانید که روابط انسانی نسبت به انجام کار ها و وظایف برای او در اولویت است و امتیاز بیشتری دارد.

ترکیب تیپ های رفتاری

همچنین در این آزمون از ترکیب تیپ های رفتاری الگو های جدید ساخته می شود که این الگو ها شامل 16 مورد متفاوت است که ویژگی رفتاری افراد به صورت جزئی تر و دقیق تر بیان می شود. این 16 الگوی رفتاری شامل موارد زیر است:

· مشاور

· نماینده

· ارزیاب

· پیش برنده

· خلاق

· جستجو گر

· توسعه دهنده

· الهام بخش

· متبحر

· متقاعد کننده

· کمال گرا

· متفکر هدفمند

· ارتقا دهنده

· نتیجه گرا

· نزدیک به هم

· متخصص

برای پی بردن به ویژگی شخصیتی خودتان در این آزمون فقط کافی است که چهار مورد ذکر شده در هر سوال این آزمون را به دقت بخوانید و سپس نزدیک ترین و صادق ترین گزینه را که در مورد شما صدق می کند، انتخاب کنید. توجه داشته باشید که برای این کار بهتر است خودتان را در یک موقعیت تصور کنید. این موقعیت می تواند شامل هر چیزی باشد مثل مدرسه، محیط کار، دانشگاه و … در ااین صورت است که پاسخ های شما صحیح تر می باشد.